Tà áo tím -Lưu văn Trường

(Nguyễn Hữu Thông) Có anh chàng nhạc sĩ đã ngẩn ngơ và thảng thốt để lại cho đời một giai điệu mà khi hát về Huế không ai lại không nhắc đến: “tà áo tím”. Có lẽ, trong hoàng hôn huyền thoại của những áng mây chiều và nền xanh của thảm cỏ ở đôi bờ Hương Giang - tà áo tím trong dáng thướt tha của cô gái Huế đã trở thành một Quan Thế Âm trong sự linh diệu của cảm xúc. Có nhiều sắc tím trong bảng màu của nhân loại, nhưng hình như có một màu tím Huế, của riêng Huế, người ta chợt nhận ra một cách thấm thía bởi cảm xúc hơn là bằng phân tích thị giác. Dịu, lạnh, và kín - một thứ ngôn ngữ gửi trao nhiều ẩn số cần giải mã, bởi, đang xen trong ấy là quá khứ, là lựa chọn và sự đồng cảm trong nhiều mối giao lưu. Nói như thế, bởi trong gam màu sắc chủ đạo trên trang phục của những lớp cư dân tiền trú trên dải đất miền Trung là chàm - đỏ - trắng, nhưng, riêng người Chăm trong lễ phục cho đến hiện đại vẫn còn lưu lại hình ảnh của lục - tím - trắng truyền thống. Chiếc áo dài trong vô vàn của những biến cải trước thời gian, chúng vẫn có những điểm nhấn đầy ấn tượng khi thân áo co mình lại để tôn vinh những đường cong trác tuyệt của người phụ nữ. Kẻ được ghi công đầu trong những cải cách thăng hoa này là Lê Phổ, là Cát Tường, nhưng, không thể không kể đến những gợi ý từ chiếc áo dài của phụ nữ Chăm, tuy chúng kém thướt tha bởi tà không rời nhau để lượn bay trong gió, nhưng, chính chiếc áo ấy lại tạo nên những ấn tượng cho nét đẹp của cơ thể phụ nữ. Chính vì thế, chiếc áo dài với những gì vốn có, không thể đến từ cảm xúc qua cấu trúc may mặc truyền thống, hay trang phục từ văn hoá Trung Hoa. Màu tím - áo dài có thể tiềm ẩn trong tình cảm lẫn thẩm mỹ quan của con người xứ Huế từ rất lâu. Lịch sử với những trái nghoe giữa danh phận và thực lực, khi kinh đô của nhà Nguyễn tồn tại trong hoàng hôn của chế độ phong kiến, nhưng cũng chính là nơi tập trung chất thanh lịch kinh kỳ với những lớp người đã trải qua nhiều thế hệ trong không gian lịch sử ấy. Tất cả đã tự tạo nên cho mình một phong thái sang trọng, nhưng lại khiêm tốn trong thực lực kinh tế, từ một quốc gia phong kiến nông nghiệp muộn màng trong những cải cách.Ở Huế có hai loại sương - sương khói mờ nhân ảnh của thiên nhiên trong thơ ảnh Hàn Mặc Tử và khói sương từ lớp phủ trong văn hóa nhận diện. Mệ nghèo mà sang, cho nên, đừng nhìn tường tận ở mệ bất cứ điều gì. Màu tím Huế, theo tôi chứa đựng trong ấy niềm sâu kín của những tâm sự ngổn ngang, nhưng rất nề nếp. Buộc người khác phải khám phá, phải ngẩn ngơ trong phân tích cảm nhận. Tím nhưng không phải tím, lạnh nhưng không buồn, trầm mặc nhưng không trầm uất, trầm lắng nhưng sẵn sàng dậy sóng. Những tà áo tím của những cô gái Đồng Khánh một thời, đã trở thành nỗi ám ảnh dịu dàng để từ cái thảng thốt của Hoàng Nguyên, nhạc điệu và ca từ đã làm cho màu tím Huế trở nên huyền hoặc và rung động lòng người: “và lòng bâng khuâng theo tà áo ấy. Tà áo tím hôm nào, tình quyến luyến ban đầu, để dòng Hương Giang hờ hững cũng nao nao”; nhờ màu tím và từ màu tím ru mình đến chân trời viễn mộng sóng sánh niềm hạnh phúc bằng “ước mong sao áo màu khép kín tim nhau”.Tím Huế màu của thời gian, của văn hoá và của cả những tiếng lòng …